• Przedmowa
• Autorzy

Przedmowa

Ziemia wiacka od dawna jest związana z Polską. Na początku XIX wieku przyjęła niemało Polaków. Po rozbiorze Polski, w końcu XVIII wieku, wielu Polaków stało się mieszkańcami Imperium Rosyjskiego. Różne drogi doprowadziły Polaków do Wiackiej Guberni: kogoś zesłano na rosyjską wioskę, ktoś przyjechał sam w poszukiwaniach pracy. W Wiatce brakowało wtedy ludzi wykształconych i temu, kto zgodził się służyć w różnych wiackich urzędach, przysługiwał stopień i dawane były znaczne przedpłaty. Tak pojawiły się tu rodziny Ciołkowskich z małym Kostią, który przyczynił się do stworzenia podstaw kosmonautyki - Konstantym Edwardowiczem Ciołkowskim, znany w Wiatce lekarz Antoni Lewicki, sadownik Rudobelski, adwokat Ermingeld Świętorzecki i wielu innych, których życie i działalność w dużym stopniu wywarły wpływ na życie Wiatki w XIX i początku XX wieku. Ślad w Wiatce pozostawili również: zesłaniec Aleksander Stefanowicz Grin (Griniewski), i lekarz Stanisław Adolfowicz Drawert, których rodzice znaleźli się w Wiatce nie ze swojej woli.

W 1903 roku w Wiatce poświęcono Kościół zbudowany z środków zebranych przez miejscowych Polaków. Stał się on duchowym i kulturalnym centrum wiackiej Polonii. 

Tysiące Polaków przybyło w początkach XX wieku na Północ Rosji w czasach stolypinkiej reformy. Zbudowali swoje gospodarstwa wzdłuż Kotłaskiej kolei w guberni Wołogodskiej (współcześnie Opariński rejon obwodu kirowskiego). Szczególnie dużo Polaków - uciekinierów przybyło do naszego kraju w czasach pierwszej wojny światowej.

Po ogłoszeniu niepodległości Polski i zakończenia sowiecko-polskiej wojny duża ilość Polaków wyjechała do ojczyzny.

W późniejszych czasach istniała tu polska diaspora: przyjeżdżali: Polacy i polscy obywatele w poszukiwaniach pracy, polityczni emigranci, a w latach drugiej wojny światowej – specjalni przesiedleńcy z Zachodniej Ukrainy i Białorusi, ewakuowani i uciekinierzy. Tu istniał w czasach wojny także Polski Rząd (Polska Delegatura), i oddział Związku Polskich Patriotów. Poprzez kirowskie jednostki wojskowe przeszli przyszli wojskowi armii Andersa i Wojska Polskiego.

W latach 80-tych znów zostały ożywione polsko-wiackie związki: W 1989 roku podpisano umowę o współpracy między Obwodem Kirowskim a województwem siedleckim. Umowa regulowała współpracę w dziedzinie ekonomii, nauki, kultury. Działała wymiana oficjalnych delegacji między miastami Kirów i Siedlce. Został utworzony oddział Kirowski Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Pomimo zmian w sferze politycznej państw, ta współpraca nadal trwa. W Kirowie działa Polski Klub i regionalny oddział Towarzystwa „Rosja – Polska”, studiuje się język polski na Wiackim Uniwersytecie Humanistycznym, w niektórych szkołach średnich i na kursach dla wszystkich chętnych. Regularnie wydaje się czasopismo „Znad Wiatki”. Nadal trwa wymiana oficjalnych delegacji między Kirówem i Siedlcami.

W różnych okresach kirowskich historyków ciekawił temat „Polacy w Wiatce”. Tylko w ostatnich latach wydane zostały książki T. Dworiecki „Uczestnicy powstania polskiego 1863-1964 roku na wiackiej ssyłce” (Kirów, 2002r.), L. Podlewskich „Zesłańcy polityczni w wiackim oddziale aresztantów” (Kirów, 2006r.), W. Żarawin i E. Ciudinowskich „Jednym związani losem…” (Kirów, 2006r.).

Podążając tym tropem chcielibyśmy przedstawić czytelnikom prawdziwy biograficzny informator Polaków i polskich obywateli, ucierpiałych w latach represji stalinowskich na terytorium współczesnego obwodu kirowskiego.. Napisany on został na podstawie dokumentów, chronionym w „ Państwowym Archiwum Historii Socjalno-politycznej Obwodu Kirowskiego”. Tu wyszły biografie Polaków i tych, którzy ucierpieli z powodu zamieszkiwania w Polsce, związków z polskimi znajomymi, rodziną itd.

Wszyscy obywatele, których biografie zostały włączone do książki, byli w pełni rehabilitowani.

W spisie przytoczono 291 biografii. Różnią się objętością w zależności od dostępu autorów do dokumentów i materiałów. W niektórych wypadkach z materiałami archiwalnymi, wyjątkowo wykorzystano wspomnienia rodzin i znajomych represjonowanych. Nazwiska, imiona i otciestwa zostały ukazane tak, jak w dokumentach. Przy tym należy pamiętać, że często były one rusycyzowane i mogą różnić się od oryginału np.: polskie imię Jan zapisano prawie wszędzie jako Iwan, Michał jako Michaił, Helena jako Elena itp.